Cách thức ăn chay hiệu quả nhất đó chính là kiểm thúc tâm tham trong mỗi chúng ta. Hiện nay rất nhiều phong trào khởi xướng ăn chay nhằm hạn chế sát sanh. Nó bùng nổ như một phong trào nhân đạo thu hút được nhiều người quan tâm. Nhiều nhà Phật Giáo cho rằng, ăn chay là một con đường đúng đắn mà Đức Phật chỉ dạy về lòng từ bi. Điều đó không có gì để tranh cãi, nhưng theo Thầy, nếu chỉ nghĩ đến những con vật to lớn như bò, heo, gà… Tại sao chúng ta không nghĩ đến những con vật nhỏ bé như giun, trùng, dế…?
Khi ăn chay, nhu cầu sử dụng rau củ sẽ tăng. Phải chăng rau củ quả từ dưới đất tự trồi lên hay là hoá sanh? Có lẽ những vị nhân đạo kêu gọi ăn chay chưa từng chứng kiến cảnh từng con giun bị cắt xén trong khi làm ruộng, hoặc từng con rầy con trùng bị chết quằn quại đau đớn khi bị xịt thuốc. Để có từng bó rau ngon, tươi xanh, từng con sâu bị chết một cách đau đớn do bị xịt thuốc sâu vì chúng ta muốn có những bó rau lành lặn, tươi xanh nhất…
Vậy ăn chay thật sự giảm bớt sát sanh hay chỉ là chuyển đổi việc sát sanh? Thật sự, việc này chưa được nhìn nhận một cách nghiêm túc. Nếu như ăn chay là vì nhân đạo vậy thì chúng ta đừng xịt thuốc sâu hay đừng xịt thuốc rầy nữa. Một con bò có thể cung cấp thực phẩm cho 10 người. Nhưng khi chúng ta diệt 10 con sâu 10 con giun cho một mớ rau chưa đủ cho 1 người thì liệu chúng ta đã thật sự nhân đạo hay phát triển lòng từ khi ăn rau chưa? Những con giun hay sâu đó có hận thù chúng ta hay không?
Đôi khi chúng ta chỉ nhìn nhận sự việc thông qua một khía cạnh, mà chúng ta dường như quên mất nhân quả. Thầy biết rằng những lời nói này dường như là một tiếng sét. Nhiều người sẽ nghĩ rằng thầy xiển dương việc sát sanh, hay chê bai người ăn chay, nhưng trên thực tế đây là những ý nghĩ, là cách nhìn nhận của những người bảo thủ khi họ cho rằng việc làm của họ là đúng. Tuy nhiên, nếu nói ăn chay giảm bớt sát sanh thì không đúng, bởi vì sâu hay trùng cũng là loài có sinh mệnh. Nếu cho rằng loài sâu bọ không có sinh mệnh là không đúng, bởi vì chúng cũng phải sống và sinh trưởng, chính vì vậy việc giết sâu bọ cũng là sát sinh. Nếu thật sự muốn giảm bớt sát sanh thì cách tốt nhất là chúng ta nên nhịn đói thì dễ chấp nhận hơn là ăn chay. Vì khi không thấy thịt tươi hay những mớ rau lành lặn xanh mướt, chúng ta có thể giảm bớt lòng tham vị tươi ngon. Thực chất, mục đích chân thật của ăn chay là để ngăn ngừa tâm tham, từ đó tâm được thu thúc. Tất nhiên, chúng ta không thể bỏ qua việc tu tập để tâm không ngừng tăng trưởng. Chỉ có tu tập thì mới giúp chúng ta khởi tâm từ bi thật sự, chứ đừng cho rằng chỉ ăn chay là phát triển tâm từ. Nếu đúng như vậy, những pháp tu như: Phát Bồ đề tâm, Thiền Tâm Từ, Tam Đề Ngũ Quán… được Đức Phật thuyết giảng là vô nghĩa.
Đừng ăn chỉ vì vị ngon, vì tham mê, vì khẩu vị, hay ăn chỉ vì là thuốc chữa bệnh thân. Nếu ăn chay với tâm đúng đắn như vậy thì tâm thức mới được tăng trưởng, và việc ăn chay mới hiệu quả thật sự. Ở đây không phải chỉ trích việc ăn chay mà chúng ta cần nhìn nhận lại tâm bám chấp tham nhiễm của chúng ta trong phương pháp ăn chay này. Thầy thấy nhiều người ăn chay mà vẫn muốn ăn thật ngon và họ đã dành quá nhiều thời gian ở trong bếp thay vì thiền định hay trì chú. Đừng phí phạm quá nhiều thời gian vào việc ăn gì. Hãy nhìn xem Chư Tổ Sư Đại Đức chẳng hề chú trọng việc ăn gì mà chỉ chú trọng trong thực hành. Nhưng ngày nay, thầy chỉ toàn nghe hành giả bàn về ăn gì hôm nay mà chưa từng nghe hành giả nào nghĩ cách làm thế nào để giữ trọn 8 giới, hay làm sao để hành thiền liên tục và cần phải thu thúc lục căn ngay hôm nay. Đây mới là vấn đề cần phải thận trọng nhìn nhận!
Đừng ăn chỉ vì vị ngon, vì tham mê, vì khẩu vị, hay ăn chỉ vì là thuốc chữa bệnh thân. Nếu ăn chay với tâm đúng đắn như vậy thì tâm thức mới được tăng trưởng, và việc ăn chay mới hiệu quả thật sự. Ở đây không phải chỉ trích việc ăn chay mà chúng ta cần nhìn nhận lại tâm bám chấp tham nhiễm của chúng ta trong phương pháp ăn chay này. Thầy thấy nhiều người ăn chay mà vẫn muốn ăn thật ngon và họ đã dành quá nhiều thời gian ở trong bếp thay vì thiền định hay trì chú. Đừng phí phạm quá nhiều thời gian vào việc ăn gì. Hãy nhìn xem Chư Tổ Sư Đại Đức chẳng hề chú trọng việc ăn gì mà chỉ chú trọng trong thực hành. Nhưng ngày nay, thầy chỉ toàn nghe hành giả bàn về ăn gì hôm nay mà chưa từng nghe hành giả nào nghĩ cách làm thế nào để giữ trọn 8 giới, hay làm sao để hành thiền liên tục và cần phải thu thúc lục căn ngay hôm nay. Đây mới là vấn đề cần phải thận trọng nhìn nhận!
~Trích trong bài thuyết giảng “Tọa đàm Đức Phật và Thiền” của Đức Pháp Vương H.H 17th Kadam Dongchen Rinpoche~
