Tôn ảnh: Đức Thánh Tổ Atisha Dipamkara
Phật pháp đã được thiết lập ở Tây Tạng trước khi Atisha đến đó, nhưng một nhà vua ác độc tên là Langdarma (Udumtsen), người được cho là có sừng mọc trên đầu, đã thù hằn Phật pháp, và khiến cho giáo pháp suy tàn ở Tây Tạng. Tuy nhiên, dù các giáo huấn đã bị tổn hại, nhưng chúng vẫn tồn tại, chỉ là không được thuần tịnh như trước đây. Phải mất gần 60 năm để giúp cho giáo pháp khôi phục lại tính thuần tịnh ban đầu, và chúng được xem là sự lan truyền của giáo pháp sau này ở Tây Tạng.
Sự thể là ở miền Tây của Tây Tạng, trong vương quốc Gugé, có một vị vua Tây Tạng, Lha Lama Yeshe Ö, và cháu trai của ông, Jangchub Ö, sống ở đó. Họ quyết định mời một vị thầy uyên bác, có chứng ngộ từ tu viện Ấn Độ vĩ đại của Vikramashila, để truyền bá giáo pháp ở Tây Tạng. Khi tìm hiểu để xem ai là người uyên bác và có chứng ngộ cao nhất ở đó thì họ thấy Atisha là người tốt nhất để thỉnh mời.
Tuy nhiên, trước khi Lha Lama Yeshe Ö có thể thỉnh cầu Atisha từ Vikramashila đến Tây Tạng thì ông cần phải tìm ra vàng để cúng dường một cách đúng đắn, nên ông đã đến một nơi gọi là Garlog để tìm vàng. Tuy nhiên, trước khi ông có thể hoàn thành sứ mạng thì nhà cầm quyền ở Garlog đã bắt ông vào tù, và ông đã chết trong tù. Thế là Lha Lama Yeshe Ö đã hy sinh đời mình để đưa Atisha đến Tây Tạng.
Rồi thì cháu trai của ông, Jangchub Ö, đã gởi sứ giả đến Ấn Độ để mời ngài Atisha đến Tây Tạng. Cuối cùng, khi gặp được Atisha, ông giải thích rằng giáo pháp đã suy tàn dưới thời cai trị của Langdarma ra sao, các giáo huấn đúng đắn không còn tồn tại ở Tây Tạng nữa, và thỉnh cầu Atisha ban cho người dân Tây Tạng các giáo pháp căn bản về quy y, bồ đề tâm và v.v bởi vì họ quá vô minh. Vì vậy nên Atisha đã sáng tác bài pháp quý báu Đèn Soi Nẻo Giác. Bản văn này dựa trên những bài thuyết pháp Bát Nhã Ba La Mật Đa của Đức Thích Ca Mâu Ni Phật, và là nguồn gốc không chỉ cho toàn bộ các giáo pháp Lam-rim của Gelug, mà còn là nguồn gốc của giáo pháp từ các trường phái khác của Phật giáo Tây Tạng, tất cả đều tu tập đường tu tuần tự đến giác ngộ, và trích dẫn tác phẩm này trong giáo pháp của họ.
Sau khi phát bồ đề tâm như trên, việc chủ yếu của chúng ta là thành tựu giác ngộ. Hiện nay, mặc dù ta có thể nghĩ rằng đời sống trong luân hồi là dễ chịu, nhưng không phải vậy. Thật sự là không hề có sự dễ chịu trong luân hồi. Ta chỉ có thể thành tựu giác ngộ bằng cách tu tập Pháp. Vì vậy mà tất cả chúng ta nên tu tập giáo pháp.
Về mặt giáo pháp nói chung thì có hai loại: Phật pháp và các giáo pháp của những người ngoại đạo [Phạn ngữ: tirthika; Tạng ngữ: mu-teg-pa], và giáo pháp của người ngoại đạo thì dựa trên niềm tin và hiểu biết lầm lạc, trái ngược với niềm tin và sự hiểu biết của Phật pháp. Nếu như tin theo các giáo huấn phi Phật pháp thì con có thể sanh ra ở bất cứ nơi nào, từ các cõi thấp hơn cho đến tột đỉnh luân hồi, là cõi cao nhất trong bốn cõi vô sắc, nhưng không bao giờ thoát khổ.
Trong Phật pháp cũng có hai phân loại: Tiểu Thừa và Đại Thừa. Nếu tu tập theo giáo pháp Tiểu Thừa thì con có thể thoát khỏi luân hồi, nhưng không thể đạt giác ngộ. Nếu muốn đạt giác ngộ thì con phải tu tập pháp Đại Thừa. Trong Đại thừa, có các giáo pháp do chính Đức Phật thuyết, và giáo pháp do các tín đồ uyên bác của Ngài sáng tác sau này, các vị học giả Ấn Độ kiệt xuất, kể cả sáu món trang sức và hai điều tối thượng, ba là các đạo sư Tây Tạng cao cả.
~Khunu Lama Rinpoche~