Tôn ảnh: Đức Quan Âm Tứ Thủ (Chenrezig)
Hiện nay, khi xã hội ngày càng phát triển kéo theo đó là sự suy đồi về đạo đức, nhưng vẫn có nhiều người trong chúng ta có niềm tin vào các đấng thiêng liêng, dù là tôn giáo nào điều đó cũng thật tuyệt vời. Chúa Jesus hay Thánh ALah đều dạy tín đồ hãy thực hiện đời sống đức hạnh, thầy đã thấy nhiều tín đồ các tôn giáo họ ra sức thực hiện nhiều hoạt động xã hội, họ tích cực nâng cao tâm thức bằng sự lương thiện, thật tuyệt vời khi xã hội luôn có những người đạo đức như vậy.
Một số đệ tử đã hỏi thầy rằng: Liệu Phật Giáo và các tôn giáo khác có giống nhau không? Về điều này chúng ta cần phân tích thật rõ ràng trên nhiều phương diện, từ giáo lí đến thực hành.
Về giáo lý : Phật Giáo chia thành 3 cấp độ cho 3 loại trí tuệ hay nói dễ hiểu là theo sự phù hợp của mỗi tâm thức.
– Nguyên Thuỷ: ở đây thầy không dùng từ Tiểu Thừa bởi vì nó thật sự không đúng, giáo lí Nguyên Thuỷ (không nên là Tiểu Thừa) của Đức Phật nhấn mạnh về 3 phương diện:
+ Giới luật: Để trở nên đức hạnh, chúng ta cần thực hành những giới luật, có nhiều giới luật khác nhau cho 4 chúng đệ tử ( Cư sĩ Nam – Nữ, Sa di Tăng – Ni, Tỳ kheo Tăng -Ni) , tuy nhiên về phương diện chính yếu thì 5 loại giới luật gốc vẫn là quan trọng. Nhiều người trong chúng ta trở nên sợ hãi khi trở thành Phật Tử, nguyên do là nhiều, vì họ được dạy rằng “sẽ đọa địa ngục khi phạm giới”. Điều này thật sự không đúng, bởi vì trong các bản kinh về Luật cổ thì thầy không tìm thấy các dẫn chứng cho rằng Đức Phật đã giảng điều này, hơn hết là các vị trưởng lão uyên thâm Luật Tạng đều không đồng tình với tư tưởng phạm giới sẽ đọa địa ngục.
Chúng ta hiểu rằng việc vi phạm giới luật là điều khó tránh trong đời sống hiện nay, Đức Phật dạy giới luật để chúng ta cố gắng thực hiện, để nâng cao đức hạnh, khi phạm giới thì chúng ta cần hổ thẹn mà từ bỏ. Thật sự kể cả có thọ giới của Phật Giáo hay không vẫn đọa lạc nếu như vi phạm 5 giới luật, bởi vì 5 giới luật này là đạo đức xã hội, chỉ khác ở đây là Đức Phật thay vì nói dài dòng về đức hạnh ngài đã tóm yếu đạo đức trở thành 5 giới để Phật Tử thực hiện, và nếu như vậy thì Phật Tử hay không vẫn đọa lạc khi phạm giới.
+ Kinh điển: Thời kỳ này Đức Phật dạy sự buông bỏ các dục vọng thông qua các giáo lí về Tứ Diệu Đế (4 chân lí sự thật ), Bát Chánh Đạo (8 con đường để trờ thành bậc Đức Hạnh), Thất Giác Chi (7 pháp để trở nên Bậc Thánh), 12 nhân duyên (các mối liên quan để tạo thành Vô Minh). Những bản kinh này dạy chúng ta cách thức nhận ra Vô Minh là điều khiến chúng ta đoạ lạc, hiểu ra rằng chẳng có thứ gì có thể giúp chúng ta thoát khỏi khổ đau ngoài việc chúng ta phải đạt đến trí tuệ, Đức Phật chỉ rõ những hiểu biết sai lầm về cái tôi (bản ngã) sự bám chấp vào dục vọng, những hiểu biết sai lầm về lối sống đức hạnh và lối sống tiêu cực.
+ Thực hành: Giáo lí Nguyên Thuỷ nhấn mạnh đến sự thực hành cá nhân, và thiền là phương pháp chính để thanh lọc thân và tâm, các phương pháp thiền định và thiền quán được dạy trong kinh Đại Niệm xứ là một cách thức để tiến hành thiền, và Tứ Niệm xứ là pháp hành chính yếu của hành giả Nguyên Thuỷ, sự thực hành này được chia theo từng bậc thang theo 16 tầng tuệ Minh Sát, mỗi tầng diễn tả sự chứng ngộ khác nhau về mức độ thâm sâu của Thiền Tứ Niệm Xứ, và thực hành Thiền giúp cho hành giả thấu hiểu những bản chất sự thật của Pháp.
– Đại Thừa: Đây chính là sự phát triển một tư tưởng nâng cao hơn của Phật Giáo.
+ Giới luật: Về căn bản, giới luật trong giáo lí Đại Thừa vẫn giống giáo lí Nguyên Thuỷ, tuy nhiên thời kì này có thêm Bồ Tát Giới nhấn mạnh đến tâm lợi lạc cho người khác và từ bỏ đời sống lợi lạc cá nhân.
+ Kinh điển: Những bản kinh Đại Thừa đều chỉ dạy từ bỏ những đời sống cá nhân mà làm lợi ích cho nhiều chúng sanh hơn, những bản kinh như Pháp Hoa , Hoa Nghiêm, Lăng Già….. là những bản kinh chính cho thực hành Đại Thừa của hành giả Đại Thừa. Các bản kinh này dạy hành giả hướng về Quả Vị Phật Toàn Giác thay vì chỉ cầu quả Thanh Văn như các bản kinh Nguyên Thuỷ, điểm trọng của bản kinh Đại Thừa là dạy rõ sự hiểu biết của Phật Quả và Trí Tuệ Toàn Giác mới giúp ích cho nhiều chúng sanh hơn.
+ Thực hành: Ở đây không bàn các phương pháp phát triển sau này từ Trung Hoa chỉ bàn sự những phương pháp được dạy bên trong giáo điển Đại Thừa. Các thực hành Thiền Định thì không khác nhiều so với Nguyên Thuỷ, tuy nhiên về Thiền Quán có khác biệt đôi chút về so với Nguyên Thuỷ, như việc không thực hành theo 16 Tuệ Minh Sát được diễn tả trong A Tì Đàm (Abhidharma), ý theo các luận điển của Duy Thức mà thực hành, tuy nhiên cũng có đôi chút khác biệt trong phương pháp thực hành, nhưng chung quy vẫn y trên nền tảng Nguyên Thuỷ có thêm vào các khuynh hướng nâng cao hơn về tâm thức hay cách phát tâm mà thôi.
– Kim Cương Thừa (Mật Thừa):
+ Giới luật: vẫn như Nguyên Thuỷ và Đại Thừa, tuy nhiên có thêm các giới luật tùy theo mỗi các tantra hành giả sẽ giữ các giới luật khác nhau, mỗi một giới nhằm giúp hành giả nâng cao tâm thức và bảo vệ hành giả khỏi những sự ô nhiễm của tâm, làm thanh tịnh Thân – Khẩu – Ý.
+ Kinh điển: về Kim Cương Thừa thì có rất nhiều các kinh điển tuy nhiên chúng ta có thể nêu lên một số các kinh điển như Lăng Nghiêm, Kinh Đại Nhật, Kinh Kim Cương Đảnh, Kinh Bát Nhã Ba La Mật….. các kinh điển liên quan đến các Mandala và Dharani cùng các chân ngôn cũng được các kinh điển ghi chép từ Kim Khẩu Đức Phật.
+ Thực hành: Mật Thừa trong giai đoạn Nalanda y cứ trên Du Già Hành Tông và Trung Quán làm nền tảng và phát triển Trì Minh Chú Tạng… Các thực hành trì trong giai đoạn này vẫn chưa cố định y cứ trong kinh văn trì tụng chân ngôn và kết ấn, các phương pháp quán tưởng hay hành trì đều y trên kinh văn và luận điển.
+ Giai đoạn phát triển: Vào thời kì này, có nhiều sự phát triển trong tu tập như việc thực hành các nghi quỹ , và xuất hiện nhiều Đạo Sư đã phiên dịch, kết tập lại các bản nghi quỹ trở nên súc tích và rõ ràng hơn, như bộ luận Lamrim Chenmo hay bộ SngagsRim Chenmo… cùng nhiều bộ luận khác đã làm sáng tỏ cách thức tu tập trong Mật Thừa.
Riêng về phương diện phát triển, Kim Cương Thừa chú trọng việc truyền thừa từ Thầy đến học trò thông qua Truyền Thừa, chủ yếu của Kim Cương Thừa là mỗi tâm giao của Thượng Sư trao truyền theo đó các phương pháp hành trì cũng có đôi chút thay đổi.
~H.H 17th Kadham Dongchen Rinpoche~
