Tôn ảnh: Đức Văn Thù Sư Lợi (Manjushri)
Trong thời kỳ đầu sau khi Đức Thích Ca thành đạo dưới cội bồ đề, ngài quán hết 12 nhân duyên và thấy rằng tất cả bản chất của luân hồi sinh tử, của mọi đau khổ chính là ở Vô Minh. Trong số 5 vị đệ tử đầu tiên, ngài Kiều Trần Như đắc quả A la Hán đầu tiên sau khi nghe Phật thuyết về 4 chân lý đầu tiên (Khổ, Tập, Diệt, Đạo). Nhưng bên cạnh đó, ngài còn thuyết rất nhiều bộ kinh khác nhau (Như: Lăng Nghiêm, Hoa Nghiêm, Lăng Già…) cho nhiều chúng sinh bởi căn cơ của mỗi chúng sinh là khác nhau.
Khi đã quy y Mật thừa sẽ không có con đường nào khác, nếu từ bỏ sẽ chỉ có con đường duy nhất là đọa vào Địa Ngục Vô Gián Kim Cương. Ta có thể tu dở, tu kém nhưng nhất định không bao giờ được rời bỏ Dòng Truyền Thừa, rời bỏ Đạo sư, rời bỏ giáo pháp. Giáo lý bí mật của Mật thừa là những giáo lý chỉ có chư Phật mới có thể nghe, hiểu, biết, truyền từ tâm đến tâm, đó là giáo lý tu một đời thành Phật.
Có rất nhiều hình thức thiền định khác nhau với niềm tin tôn giáo khác nhau nhưng sự tín tâm phải được hiểu bằng chánh tín, niềm tin phải được đặt đúng chỗ. Mỗi một pháp môn sẽ đưa đến một con đường giải thoát khác nhau, nhưng chúng ta nên hiểu trên con mắt của sự chánh tín chứ không phải tà tín. Tín, Nguyện, Hạnh nên được hiểu đúng nghĩa. Ta không thể vãng sanh về Tây phương cực lạc trong một đời chỉ bằng việc tụng kinh nếu như không nhận ra cuộc đời là chỉ khổ, chỉ là sự ô trược. Tụng một bản kinh không giúp ta thành Phật hay được về cõi của Phật. Nếu ta chỉ biết tụng kinh và cầu xin mà thiếu đi sự thực hành đúng đắn về bát Chánh đạo (8 con đường đưa đến đạo lộ giác ngộ) thì việc này chắc chắn chẳng thể đem lại kết quả như mong muốn.
Mật thừa thì lại khác. Thừa này nương vào uy lực của Kim Cương Sư đã thành tựu giác ngộ và uy lực từ Dòng Truyền Thừa được kết nối tâm thức và gia trì bằng các thệ nguyện Samaya giữa thầy và trò. Các vị Kim Cương Sư luôn thị hiện oai lực để hành giả nhận biết được sự vi diệu, từ đó có sự tín tâm, vậy mà đôi khi sự tín tâm ấy vẫn còn lung lay thì Chư Phật nơi Tây phương cũng khó lòng độ nổi. Nương nhờ tha lực của chư Phật là không hề dễ, đâu phải cứ bái sám, quỳ lạy là sẽ vãng sanh? Bởi vậy người tu nên chánh tín để xác định con đường tu mình đã chọn, tu cho đến khi đạt Phật quả mới mong có thể giải thoát.
Ngoài ra, việc trì chú trong Mật thừa sẽ vô cùng diệu dụng mà không nhất thiết phải có việc ăn chay trường, bái sám hay quỳ lạy. Ví dụ hành giả trì chú Lục Tự Đại Minh chỉ trong 1-2 tháng thôi sẽ thấy được sự màu nhiệm, đây là thần chú uy lực từ mười phương Chư Phật mà Đức Phật Thích Ca phải đi mười phương thế giới để cầu thỉnh, nhằm đem lại sự bảo hộ tối thắng cho hành giả tu tập.
Ngày nay, tu tập Mật thừa sẽ dễ dàng hơn nếu có một Kim Cương Sư dẫn dắt. Tha lực của Mật thừa ở chỗ nếu ta cứ chăm chỉ hành trì sẽ được sự gia hộ và nhắc nhở của Chư Hộ pháp, Chư Dakini. Mật thừa là Tối thượng thừa, chỉ có vị Kim Cương Sư trong Mật thừa mới truyền cho hành giả nghi quỹ, thần chú, quán đảnh, khai thị được chủng tử Phật tánh bên trong bản tâm của người tu. Ngài là người có lòng từ bi và trí tuệ siêu việt, khai thị cho chúng ta nhận ra sự trí huệ hiển hiện trong từng nghi quỹ (Sadhana), dần dần từng chút một hành giả kiên trì sẽ nhận ra được việc thành tựu Phật quả ngay trong đời sống này. Tha lực của Chư Phật chính là ở Kim Cương Sư của chúng ta. Mỗi hành giả phải có nhân duyên phước báu lớn mới có thể diện kiến Đạo sư và lắng nghe giáo pháp Kadampa. Không có pháp môn nào dễ để trở thành Phật, nên việc so sánh tu pháp môn Tịnh độ dễ hơn tu Mật thừa là cách hiểu chưa đúng. Sự diệu dụng của Mật thừa được gìn giữ và truyền thừa từ đời Chư Phật, tới Chư Tổ và cho tới ngày nay. Hãy lấy giới luật làm thầy. Một Sa di không được truyền giới từ một Tỳ kheo không thể tự thành tựu giới, một cư sĩ không được truyền giới từ một Tỳ kheo cũng không thể thành tựu giới (Cư sĩ không thể tự truyền giới cho nhau).
Tà kiến của chúng sinh ngày nay quá nhiều mà chánh kiến lại quá ít. Người hùa theo tà kiến thì nhiều mà nhận ra chánh kiến lại quá ít. Ví dụ khi gặp một người “bị nhập”, cho dù lời họ nói chỉ nghe có vẻ đúng đôi chút, cũng đã khiến nhiều người vội vàng hùa theo vái lạy như thần thánh giáng thế. Nhưng khi nói đến niềm tin chân chánh, hay sự tu tập chân chánh, hành trì chân chánh, nói đến việc khai thị ngộ nhập Phật tri kiến thì người nghe lại thiếu niềm tin. Hành giả chỉ cần có niềm tin sâu sắc và không rời bỏ thầy thì sẽ được siêu sinh về cõi giới cực lạc nhờ uy lực của vị Kim Cương Sư. Đây là sự vi diệu mà không có ở bất kì thừa nào khác ngoài Mật thừa (Kim Cương Thừa).
Trích bài giảng ngày 22.06.2025 của Đức Pháp Vương H.H 17th Kadam Kyabje Dongchen Chotrul Rinpoche