Tôn tượng Phật Thích Ca Mâu Ni trong lễ Phật đản Vesak 2025 tại Phật đường Dòng truyền thừa Kadampa cổ
Từ xa xưa, Đại lễ Vesak hay lễ Tam hợp, là ngày lễ kỷ niệm ba sự kiện quan trọng trong cuộc đời Đức Phật Thích Ca (Phật đản sinh, Phật thành đạo và Phật nhập Niết bàn). Theo lịch Ấn Độ, Vesak là ngày rằm tháng tư, trong ngày này Đức Bồ Tát Hộ Minh từ cung trời Đâu Suất đản sinh cõi Ta Bà và thành đạo tại nơi đây. Khi một bậc vĩ nhân ra đời, quả địa cầu sẽ chấn động ba lần đánh dấu sự kiện đặc biệt này. Với mỗi hành giả khi tu tập, Đức Phật từng dạy về Tứ diệu đế: Khổ, tập, diệt, đạo. Trong đó nổi bật là việc nhận thức cái khổ và tìm cách diệt khổ.
Khổ tiếng Phạn là duḥkha. Cuộc đời mỗi người có vui có buồn, mọi thứ đều vô thường. Nguyên nhân dẫn đến khổ gồm mắt, thấy, tai nghe, tâm cảm nhận.
Diệt là cách tiêu trừ nghiệp chướng. Đức Phật chỉ ra rằng có 84000 ngàn loại bệnh của chúng sinh thì tương ứng 84000 pháp môn trị bệnh.
Cuộc đời vốn dĩ công bằng, khi nhìn thấy những việc làm ác mà vẫn giàu sang thì đó chỉ là cái thấy trong con mắt người thường nhưng ta không nhìn thấy được những quả báo hiện ra trong đời của họ.
Khi mỗi người không tự kiểm thúc bản thân trong những niềm vui thế tục nên cẩn trọng bởi có những giai đoạn ta cực thịnh thì không bao giờ ta nghĩ được sẽ có những lúc rơi vào cảnh túng quẫn.
Khi ta làm phước, ta hưởng phước đó nhưng nên hiểu phải biết cách làm phước cho đúng và theo khả năng của mình, nếu không đủ sức thì chỉ nên tu tập và hồi hướng cho những chúng sinh khác.
Mỗi ngày ta tu tập và thay đổi từng chút một thì dần dà bản thân sẽ thấy được sự thay đổi lớn. Không ai trên cõi đời này có thể ban phước hay gieo họa cho ta. Cuộc đời này đầy rẫy sự giả dối và lừa gạt, đôi khi bản thân ta còn lừa dối chính mình thì huống chi người ngoài? Mỗi khi có chuyện xảy ra trong cuộc sống, ta luôn đổ thừa lý do tại người này hay việc khác làm ta như vậy nhưng cuối cùng bản thân ta mới chính là người lãnh nhận sự trốn tránh ấy, nếu không đủ chánh niệm thì ngũ ấm ma (ma vô minh) vốn sẵn trong tâm sẽ thâu nhiếp tâm ta. Giữa Chánh và Tà chỉ cách nhau một cọng chỉ, bởi vậy bản thân mỗi người không đủ tỉnh táo và năng lực sẽ bị nó cám dỗ.
Trong tâm thức chúng ta, nếu ta không biết lưu giữ cái thiện mà để cái ác trỗi lên thì cũng không khác gì hai linh hồn trong một thể xác. Ma tâm đưa đẩy chúng ta khiến tư tưởng bay bổng, làm ta không học cách chuyển hóa sai trái thành thiện nghiệp, mà đem cái đó đi để rao giảng ta là người đạo đức, đã tu Phật thì nên âm thầm chứ đừng thể hiện quá nổi bật ra bên ngoài. Hành giả nên tập trung vào việc tu tâm, tu tính, tu trí, tu tuệ. Miệng niệm chú Tâm nên có Phật.
Tôn ảnh: Thánh Đức Pháp Vương Kadam Kyabje Dongchen Chotrul Rinpoche đời thứ 17 trong Lễ Khánh đản của ngài (cũng chính là Ngày Tam Hợp Vesak) tại Phật đường Dòng truyền thừa Kadampa cổ
Đức Phật là đại diện cho trí tuệ, ngài dạy ta cách làm một người hạnh phúc. Khi ta từ bỏ được việc bám chấp vào sự sở hữu: “Con tôi, tài sản tôi. Người ngu sinh đau khổ”. Ta tu tập tức là tự tìm được niềm vui bằng sự từ bi, đẩy xa sự vô minh trong chính mình. Mỗi người đều mang trong mình những khiếm khuyết và bệnh tật từ thân và tâm. Như vậy, tu Phật chính là chuyển hóa những thứ bệnh ấy thành sự an lạc. Thức tỉnh bản thân trong thiền và định.
Trong Kinh Quan Thế Âm, ngài có nói những ai có tâm thành khẩn xin gia hộ tới ngài, ngài sẽ vì lòng từ bi mà cứu giúp chúng sinh đó. Đức Bồ Tát Quán Thế Âm đã cho chúng ta một thần chú Lục Tự Đại Minh vô cùng vi diệu, nếu trì tụng thần chú này thì sau này mọi thứ sẽ dần dần thay đổi. Người tu với thần chú này xung quanh họ phát ra ánh hào quang màu trắng, ma quỷ sẽ thấy được hình tướng của Đức Quan Thế Âm trong thân của họ. Đó là tha lực của Đức Bồ Tát và sự vi diệu của thần chú. Những lời cầu nguyện chân thành từ tâm tịnh tín hướng về Tam bảo với niềm tin chân thật, thì tà ma sẽ không thể theo phá người tu.
Ta thường dùng phép toán để giải phương trình thì khi tu tức là ta tự thực hiện phương trình chuyển hóa tâm. Cái thấy của phàm phu luôn hướng cho ta tới tâm bất thiện rất nhanh, điều này làm ta chỉ luẩn quẩn trong luân hồi sinh tử mà không thể thoát được thậm chí có thể đọa lạc vào ba cảnh giới thấp. Ta tự thay đổi cách sống là tự thay đổi cuộc đời để giúp bản thân thoát khỏi cảnh khổ, hành thiện sẽ giúp tác động vào nhân quả xấu, từ đó giúp ta chuyển hóa nghiệp thức. Qua đó, ý nghĩa quan trọng của Đại lễ Phật đản càng trở nên sâu sắc hơn bởi mỗi chúng ta tự thức tỉnh ngay trong nội tâm của chính mình để cuộc sống ta trở nên tốt đẹp, viên mãn hơn.
Trong lễ Phật đản, nghi thức tắm Phật chính là tự gột rửa, tịnh hóa tâm thức để bản thân trở thành một con người mới, để ta nhận ra rằng chẳng có con đường nương tựa nào tốt hơn Phật, Pháp, Tăng, giúp ta thoát khỏi cảnh giới Bardo tăm tối. Nhân quả là sự thật không thể tránh nhưng có tu tập thì hành giả sẽ tự giúp mình cứu thoát bản thân khỏi nghiệp chướng. Tâm con có Phật thì đâu cũng có Phật.
~H.H 17th Kadam Kyabje Dongchen Chotrul Rinpoche~
(Trích bài giảng nhân lễ Phật đản ngày 11.05.2025)