Y trên Bồ đề Đạo đăng luận, Ngài Atisha liệt kê ra có ba hạng người: thượng sĩ, trung sĩ, hạ sĩ – Pháp đầu tiên của một hành giả khi đến với giáo pháp. Khi đức Phật thành đạo dưới cội Bồ Đề, những người quy y đức Phật đầu tiên là các thương nhân người Srilanka.
Buddham Saranam Gacchami
Dhammam Saranam Gacchami
Sangham Saranam Gacchami
Dịch nghĩa:
“Con xin quy ý Phật,
Con xin quy y Pháp,
Con xin quy y Tăng”
Thực hành 5 giới cần giữ khi quy y không phải chỉ là trong đạo Phật mà còn ứng với tất cả các tôn giáo nói về đạo đức vì đó là nền tảng của đạo đức. Ví dụ như Nho giáo nói rằng: Nhân, Lễ, Nghĩa, Chí, Tín thì trong Phật giáo cũng có 5 giới: Không sát sanh (ứng với Nhân), Không trộm cắp (ứng với Lễ), Không tà dâm (ứng với Nghĩa), Không rượu bia (ứng với Chí), Không nói dối (ứng với Tín). Chúng ta thấy rằng khi đức Phật đưa ra việc giữ gìn 5 giới, Ngài có nói: “Tất cả chúng sanh được sanh lên cõi trời đều nhờ giữ giới. Tất cả chúng sanh được giàu sang cũng nhờ giữ giới. Tất cả chúng sanh được giải thoát, nhập niết bàn cũng nhờ giữ giới.” Vậy “giới” là gì?
Chúng ta thường hay nói “trì giới thanh tịnh” nhưng liệu có ai đã thực hành một cách đúng nghĩa. Ngày nay, người tu Phật thường chỉ hỏi nhau ăn chay được mấy ngày nhưng lại không mấy ai hỏi giữ Bát Quan Trai được mấy ngày? Đôi khi chúng ta rơi vào tà kiến mà không biết.
Khi nương vào giáo pháp của đức Phật, nhiều người nghĩ chỉ cần dựa vào cầu xin khấn bái và niệm A di đà phật thì sẽ vãng sanh Tây phương cực lạc, tuy nhiên, trong Tam Tạng Thánh Điển mà Đức Phật giảng nói, người tu hiện tại của các pháp môn thường bị rơi vào tình trạng:
“Y kinh giải nghĩa, tam thế Phật oan
Lìa kinh giảng nghĩa đồng như ma thuyết”
Tức là ý nói chúng sinh hiện tại chỉ niệm Phật nhưng chấp vào Phật như một vị thần linh ban phước gieo họa hơn là một bậc giác ngộ.
Phật giáo có nhân quả, ví như cây xoài có nhân là trái xoài, từ trái xoài sinh lên cây xoài. Nhân quả cũng như vậy, sẽ không thể tìm ra đâu là điểm bắt đầu hay kết thúc. Đức Phật không bác bỏ thần linh nhưng ngài cũng khuyên chúng sinh đừng nên mê tín. Nếu đã tinh tấn niệm phật một đời, cũng nên nhớ khi chết có tà kiến không? có sân hận bám chấp không?
“Quy y Phật là quy y những bậc giác ngộ, những vị thấy được chân lý tối thượng.
Quy y Pháp là giáo pháp thanh tịnh mà những bậc chứng ngộ này đã giảng dạy.
Quy y Tăng là những vị kế thừa, tiếp nối nguồn năng lực giáo pháp của những bậc giác ngộ”
Ngoài ra, trong Mật thừa còn có quy y tứ bảo. Đầu tiên là vị Đạo sư rồi mới đến quy y Phật. Bởi một vị được gọi là Đạo sư lại là người chấp nhận một phàm phu trở thành Phật, các vị giảng dạy giáo pháp cho chúng ta, mỗi đạo sư là một vị Thích Ca Mâu Ni tại thế, dạy cho chúng sinh phương pháp để đạt giác ngộ. Khi chúng ta nương tựa vào chánh kiến, lòng ta sẽ trở nên nhẹ nhàng.
~H.H 17th Kadham Dongchen Rinpoche~
Trích bài giảng ngày 05.03.2023
