Tôn ảnh: Đức Lama Guru Jetsun Rinpoche
Ta không thể sống mà làm vừa lòng được hết thảy chúng sinh, vừa lòng người này thì ắt sẽ mất lòng người khác nên các hành giả phải nhớ khi đã quy y nương tựa thì nên giữ bồ đề tâm kiên cố. Thị phi sẽ luôn hiện diện trong cuộc sống. Đó xuất phát từ do sự ganh ghét, do những yếu tố muốn phá hoại đến một vị thành tựu nào đó. Thực tế xưa kia, Đức Thích Ca cũng bị như vậy (ngài từng bị nói là Phật giả) nhưng Đức Phật đã bác bỏ tất cả nhưng thị phi để chứng minh những sự cáo buộc này là không đúng, ngài đã dành ra 49 năm để truyền pháp.
Trong Mật thừa, hành giả phải giữ tâm thanh tịnh của mình, không nghe lời thị phi để tâm mình bị chi phối. Bản thân mình cũng không thể hài lòng mọi người, sẽ chẳng ai được yêu thương hoàn toàn hay bị ghét bỏ hoàn toàn. Bản thân ta giỏi hơn ắt sẽ có người không ưa chúng ta. Tâm ganh tị (tham, sân, si) là tâm mọi chúng sinh trong Dục giới đều có nên đôi khi bản thân chưa đạt được thành tựu hơn họ thì sẽ tạo nên những câu chuyện thị phi. Khi gieo thị phi cho người khác thì cũng sẽ có những lời thị phi khác đưa đến với bản thân mình. Đó là nhân quả. Trong cuộc sống, sẽ chẳng khi nào ta tìm được một người hoàn toàn không bao giờ dính tới những thị phi. Cách thức thoát khỏi nó tức là hành giả không phát triển tâm thù hận, đừng vì thị phi chi phối tâm, vì nó khiến ta tạo thêm nhân cho quả ta nhận sau này.
Đời sống này vốn dĩ chỉ có hai thứ: Thiện và Ác. Thành người lương thiện rất khó nhưng trở thành một người ác thì không khó. Những người tu hành mới thực sự hiểu việc này. Ở trong cuộc sống, việc thị phi vốn rất khó tránh khỏi. Hành giả đến nương tựa giáo pháp của Đạo sư đã chứng ngộ nên hãy hướng tới tâm nương tựa, sùng mộ vị thầy. Lòng sùng mộ phát triển với thiện tâm, nương tựa chân lý của giác ngộ. Hãy dùng tình yêu thương thành sự thiện tâm tới tất cả chúng sinh (không phân biệt người thiện hay ác). Những người gây thù hận hãy từ bi với họ mà dành tình thương cho họ để chuyển hóa nó.
Trong một cái búng tay có triệu triệu sadha sinh khởi, ta không thể biết tâm nào đang sinh khởi, nên cần phát triển chánh niệm. Ai ở cõi Dục giới cũng không thể hoàn thiện kể cả Đức Phật, nếu không có thiện tâm rất dễ dẫn đến những sai lầm, cho nên cái thấy cần được phát triển một cách đúng đắn, hãy dùng lòng bi mẫn mà tha thứ và xả bỏ những sân hận. Mỗi người, ai cũng có những thị phi, điều này không tránh được.
Hành giả đi theo bậc thầy để chánh niệm và hướng tới con đường giải thoát mà thầy đã dạy, đừng hướng theo ngoại cảnh. Niềm tin là điều thấy rõ ràng của mỗi người. Có những hành giả cũng từng có những thành tựu, có giác ngộ một số chân lý nhưng khi đối diện với thị phi từ Đạo sư thì tâm họ bị xoay chuyển theo tâm tục đế của thế gian. Khi quy y Tam bảo và Kim Cương Sư là nương theo con đường chân chính tới giác ngộ, chớ nên để tâm mình bị tác động. Nếu ta không chưa thực sự đủ lớn mạnh thì ắt sẽ có người tặng mình sự thị phi, kể cả khi ta gây thị phi cho những người xấu vì đó vẫn có thể là hành động sai, gây ra sẽ có nhân quả. Hãy hướng vào những điểm tốt của chúng sinh, sai phạm là khó tránh vì cứ còn sống là sẽ có sai, mỗi một người dù hoàn thiện trong tâm đôi khi những hành động thiện mà trong mắt người khác nó không đúng với quan niệm của họ, cũng dễ trở thành điều tiếng. Không ai hoàn thiện 100%, nên quan điểm tuyệt đối vào một cá nhân là rất khó. Những người tìm đến giáo pháp với rất nhiều lý do. Ta có thể hiểu thị phi là quan điểm của mỗi người khác nhau tạo nên xung đột do cái thấy và cái biết. Nếu hành giả chuyển hóa và thuần phục tâm tức là đang có chánh niệm.
Đã từng có những hành giả quy y Đạo sư nhưng lại tự đánh mất chánh niệm để bản thân rơi vào lục đạo luân hồi vì mỗi hành động hành giả làm ra vô tình lại là hành động sai trái, đặc biệt là khi đã quy y Đạo sư mà phá phạm samaya, sự thệ nguyện thiêng liêng với bậc thầy trong Kim Cương Thừa. Trong một Dòng truyền, những cá nhân tạo niềm sai lạc để chi phối chắc chắn cũng sẽ đọa lạc. Hành vi làm tổn hại tới một cá nhân cũng sẽ tạo nhân quả chứ chưa kể tới các vị tu hành đã chứng ngộ. Đừng cho rằng khi theo một tôn giáo, một dòng truyền thừa thì có thể đi gieo nhân xấu cho các vị thầy khác, các dòng phái khác, các tôn giáo khác. Cũng giống như khi con là công dân của một đất nước, trách nhiệm của một người dân là biết yêu Tổ Quốc mình sinh ra, đóng góp tích cực xây dựng đất nước. Có một quan niệm rất rõ ràng, mỗi người hành giả tu theo truyền thống Mật Tông của Tây Tạng nhưng khi ta sinh sống trên mảnh đất quê hương, ta cần có trách nhiệm với nó. Hành giả đã quy y trong một dòng truyền thừa, được coi như một cá thể trong một tổ chức. Nếu như phá hòa hợp mà gieo thị phi, làm người khác bị chuyển tâm cũng sẽ rất có thể tạo nên những hệ quả xấu. Nhưng nếu giữ được lòng tin thì sẽ không thể lay chuyển vì lời nói của những người khác.
Chúng ta được hưởng sự hòa bình của hiện nay là sự hy sinh vô cùng tận của cha ông người Việt Nam trước đây, chúng ta nên biết ơn vì điều đó. Đạo sư Dongchen Rinpoche dù được học giáo lý của Tây Tạng nhưng ngài mang dòng máu Việt Nam, nên dù được tấn phong và được mời ở lại tiếp quản Dòng tại nước ngoài nhưng ngài đã từ chối xin đem giáo pháp về Việt Nam để gieo đạo và giúp đỡ cho những chúng sinh nơi đây. Ngài cũng muốn bạn bè thế giới hiểu rằng, Việt Nam cũng đã có một vị Tulku cao cấp tái sinh và được công nhận nên dù gặp phải rất nhiều khó khăn trên con đường truyền pháp nhưng ngài vẫn không nản lòng, quyết theo con đường đã chọn. Vì vậy, hành giả cũng đừng nên vì một vài điều tiếng của người khác mà tạo nên những việc tai tiếng khác. Hành động tạo ác nghiệp với các bậc tu hành giác ngộ thì hậu quả sẽ không thể tính đếm được. Bởi họ là những vị có ảnh hưởng đến tôn giáo và ảnh hưởng tới nhiều người khác nữa và khi điều tiếng khiến cho nhiều người hoang mang thì người phát tán thông tin sẽ nhận quả báo rất nặng, bởi tâm của các vị giác ngộ vốn thanh tịnh và giữ gìn thân khẩu ý rất nghiêm ngặt. Thông thường người ta chỉ nhìn thấy những nhược điểm mà bỏ qua rất nhiều ưu điểm mà người khác có. Một sự việc khi tiếp nhận, khi chưa biết đúng hay sai nên hãy cẩn trọng trong hành động của mình. Những người tu chưa được bao lâu nhưng vì tín tâm với Đạo sư chưa đủ mà bỏ theo những vị thầy khác, việc này không đúng cũng không sai nhưng khi lời thệ nguyện thầy và trò bị phá bỏ tức là ta đang tự chọn cách lĩnh nhận những quả báo nặng nề về sau.
Người thiện lương là người không nhìn lỗi người khác mà thường tự nhìn nhận lỗi lầm của bản thân, soi xét lỗi mình để tự sửa mình. Bản thân mỗi người vốn dĩ không hoàn thiện từ lúc sinh ra tới khi nhắm mắt thì hãy nên cố hoàn thiện mình trở nên tốt hơn, ngoài chánh niệm ra cần có cả chánh tư duy, đúng hay sai chỉ ứng với quan điểm của cá nhân từng người. Thiện và Ác là bản chất vốn sẵn có trong bất kì chúng sinh nào. Khi thấy và biết một việc nào đó hãy chánh niệm để sống an lạc trước những thị phi. Hành giả hãy nhìn nhận vào những điều tốt đẹp của người khác.
Từ khi quy y nương tựa Phật, Pháp, Tăng tức là nương tựa vào giáo lý giải thoát. Với những hành giả đã quy y rồi nhưng chưa thực hành tu tập, họ cũng sẽ chưa nhận được lợi lạc nào cả, họ cũng rất dễ bị chuyển tâm vì chưa nhận thức đúng đắn. Quy y là cánh cửa đi vào con đường tu hành giác ngộ, lòng nhiệt huyết, sùng mộ và tin tưởng mới tạo ra lợi lạc bởi vì nếu chỉ đến tu cho biết thì không thể nào nhận được những thành tựu mà chỉ có thị phi tìm đến vì nó xảy ra trong khoảng thời gian mà tâm Tham, sân, si được phát triển quá rõ ràng. Đôi khi, thị phi là một cách thức mà Chư thiên, Hộ pháp hay Ma vương thử thách hành giả vì giáo lý của những bậc thầy càng thành tựu thì lại càng phải được khảo nghiệm qua thực tế để biết tâm người tu hành phát triển như thế nào. Hành giả cần phải phát triển trên cái “niệm”, gọi là chánh tư duy, khi tu hành thì các sự việc sẽ đến với mình, mình nghe chỉ là để nghe, biết chỉ là để biết, hãy nên duy trì sự trung thành với bậc Đạo sư.
~His Holiness 17th Kadam Dongchen Rinpoche ~
Trích bài giảng ngày 04.08.2024
